Wybrane instytucje.
Ustawa – Prawo restrukturyzacyjne zgodnie z art. 1 reguluje zawieranie przez niewypłacalnego bądź zagrożonego niewypłacalnością dłużnika układu z wierzycielami, skutki układu, jak również przeprowadzanie działań sanacyjnych. Przewiduje przy tym cztery rodzaje postępowań zwanych zbiorczo postępowaniami restrukturyzacyjnymi. Mianowicie art. 2 ustawy wskazuje, iż restrukturyzację przeprowadza się w:
1) postępowaniu o zatwierdzenie układu,
2) przyspieszonym postępowaniu układowym,
3) postępowaniu układowych lub
4) postępowaniu sanacyjnym.
Wszystkie cztery postępowania posiadają wspólną cechę polegającą na dokonywaniu w ich ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności jego zobowiązań, ale również jego majątku, zatrudnienia czy sposobu zarządzania. Znajdą do nich zastosowanie regulacje obejmujące wierzytelności obejmowane układem, propozycje układowe, zawarcie, zatwierdzenie układu, skutki układu, zmianę i uchylenie układu. Wybór jednego z postępowań uzależniony będzie od sytuacji przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności od jego potrzeb i możliwości.
Ustawa reguluje również odrębne postępowania restrukturyzacyjne dotyczące deweloperów (art. 349-365 ustawy), emitentów obligacji (art. 362-367 ustawy), banków (przepisy ogólne zawarte w art. 368-375 ustawy, a ponadto art. 376-380 dla banków hipotecznych, art. 381-398 dla instytucji kredytowych, banków zagranicznych i banków krajowych prowadzących działalność za granicą) oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (przepisy ogólne, jak w przypadku banków).
Interesujące novum projektowane niniejszą ustawą stanowi utworzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Ma on służyć zamieszczaniu i obwieszczaniu postanowień, zarządzeń, dokumentów i informacji dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego, udostępnianiu danych zawartych w postanowieniach, zarządzeniach, dokumentach i informacjach o postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym, obwieszczonych w Rejestrze w odniesieniu do danego podmiotu. Dodatkowo ma umożliwiać składanie pism i dokumentów oraz dokonywanie doręczeń, wspomagać organizację pracy i prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego, jak również służyć udostępnianiu wzorów pism procesowych i dokumentów określonych w ustawie (art. 5 ustawy).
Otwarcie postępowania restukturyzacyjnego ma następować co do zasady na skutek wniosku restrukturyzacyjnego dłużnika. Pod pojęciem „wniosku restrukturyzacyjnego”, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy, należy rozumieć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego oraz wniosek o zatwierdzenie układu przyjętego w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Ustawa w rozdziale 3 przewiduje ponadto instytucję planu restrukturyzacyjnego. Minimalna treść planu restrukturyzacyjnego została w ustawie szczegółowo określona. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy wymienia bowiem m.in. opis przedsiębiorstwa dłużnika z informacją o aktualnym oraz przyszłym stanie podaży i popytu w sektorze rynku, na którym przedsiębiorstwo działa, analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika, wstępny opis i przegląd proponowanych środków restrukturyzacyjnych, ich kosztów, wstępny harmonogram ich wdrożenia, projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat oparte na co najmniej dwóch prognozach, a także imiona i nazwiska osób odpowiedzialnych za wykonanie układu. Treść jednak może zostać ograniczona w sytuacji, gdy wielkość przedsiębiorstwa lub jego charakter uniemożliwia ustalenie takich informacji, jak również wówczas, gdy nie jest to niezbędne do dokonania oceny możliwości wykonania układu. Plan restrukturyzacji składa się w formie elektronicznej i zamieszcza w Rejestrze. W postępowaniu o zatwierdzenie układu sporządzany będzie przez nadzorcę układu, natomiast w postępowaniu układowym i przyspieszonym postępowaniu układowym za jego sporządzenie odpowiedzialny będzie nadzorca sądowy, z tą jednak różnicą, że w przypadku przyspieszonego postępowania układowego termin na złożenie planu wynosić będzie 2 tygodnie od dnia otwarcia postępowania, a na gruncie postępowania układowego – 1 miesiąc od dnia otwarcia postępowania. Swoistym ułatwieniem dla nadzorcy będzie obligatoryjne sporządzenie i złożenie przez dłużnika wstępnego planu restrukturyzacyjnego wraz z wnioskiem o otwarcie postępowania, który zawierał będzie elementy najistotniejsze, określone w art. 9 ustawy. W postępowaniu sanacyjnym zaś termin na złożenie propozycji wynosił będzie 1 miesiąc od dnia otwarcia postępowania, z tym że będzie on mógł być przedłużony do 3 miesięcy w uzasadnionych przypadkach.
Zupełnie nową instytucję – uzasadnianą tym, iż nie zawsze konieczne jest zawarcie układu ze wszystkimi wierzycielami, aby możliwe było skuteczne przeprowadzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa – stanowi układ częściowy. Będzie on mógł zostać przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym (art. 182 ust. 1 ustawy). Wierzyciele objęci układem częściowym zgodnie z art. 180 ust. 2 ustawy będą wyodrębniani w oparciu o obiektywne, jednoznaczne i uzasadnione ekonomicznie kryteria dotyczące stosunków prawnych wiążących wierzycieli z dłużnikiem, z których wynikają zobowiązania objęte propozycjami układowymi. Nad układem częściowym będą głosować wyłącznie wierzyciele nim objęci. Układ będzie obejmował tylko tych wierzycieli, którzy spełniają kryteria wyodrębnienia wierzycieli i zostali umieszczeni w spisie wierzytelności lub stawili się na zgromadzeniu wierzycieli, przedkładając sędziemu-komisarzowi tytuł egzekucyjny lub zostali dopuszczeni do udziału w zgromadzeniu przez sędziego-komisarza na wniosek wierzyciela i po wysłuchaniu dłużnika. Celem usunięcia wątpliwości, które mogłyby powstać na gruncie stosowania nowej ustawy, w art. 187 ust. 2 ustawa wskazuje, iż w postanowieniu zatwierdzającym układ sąd będzie wskazywał wierzycieli objętych układem częściowym. Co ciekawe, ustawa przewiduje określone instrumenty, których celem będzie ochrona wierzycieli nieobjętych układem częściowym. I tak, propozycje układowe nie mogą przewidywać dla wierzycieli objętych układem częściowym korzyści, które zmniejszają możliwość zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem (art. 183 ust. 1 ustawy). Ponadto, wierzycielom nieobjętym układem przysługuje prawo zgłaszania zastrzeżeń w zakresie niezgodnego z prawem określenia kryteriów wyodrębnienia wierzycieli objętych układem częściowym, jak również w zakresie zgodności propozycji układowych z nadmienionym w zdaniu poprzednim art. 183 ust. 1 ustawy. Wierzyciele nieobjęci układem częściowym mogą także wnieść zażalenie na postanowienie o zatwierdzeniu układu częściowego, jednak wyłącznie w oparciu o zarzuty naruszenia art. 180 lub art. 183 ust. 1 ustawy.
Właściwość sądu.
Na gruncie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne sądem właściwym do rozpoznawania spraw, podobnie jak w przypadku ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie: Prawo upadłościowe), będzie sąd rejonowy – sąd gospodarczy. Nie zmienia się również skład sądu orzekającego, gdyż sąd orzekał będzie w składzie jednego sędziego, zaś rozpoznając zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza oraz w przedmiocie wynagrodzenia nadzorcy sądowego albo zarządcy w postępowaniu układowym i sanacyjnym – w składzie trzech sędziów zawodowych. Ustawa wyraźne oddziela zakres kompetencji sądu oraz sędziego-komisarza wskazując m.in., że po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego w skład sądu nie będzie mógł wchodzić sędzia-komisarz ani jego zastępca (art. 14 ust. 3 ustawy).
Właściwość miejscowa ustalana będzie na podstawie położenia głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, co należy rozumieć jako miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich (art. 15 ust. 2 ustawy). Definicja ta zgodna jest z definicją przyjętą w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego. Ustawa wprowadza domniemanie, że w przypadku osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest miejsce siedziby, zaś w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową – główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej. W przypadku zaś osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce jej zwykłego pobytu.
Podstawa:
- Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz. 978).
- Uzasadnienie do projektu ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, http://radalegislacyjna.gov.pl/sites/default/files/dokumenty/uzasadnienie_prawo_restrukturyzacyjne.pdf
