W dzisiejszych czasach przedsiębiorcy działający w branży IT w związku z rosnącymi obciążeniami fiskalnymi poszukują nowych sposobów na obniżenie kosztów działalności. Jednym z takich sposobów jest zastosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodu do przychodów uzyskiwanych przez programistów na podstawie stosunku pracy.
Skorzystanie z opisanego powyżej mechanizmu przez przedsiębiorcę zatrudniającego programistów jest uzależnione od spełnienia następujących warunków:
- praca wykonywana przez programistę – twórcę jest przedmiotem prawa autorskiego, a więc spełnia przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- istnieje zróżnicowanie obowiązków i wynagrodzenia należnego pracownikowi za część związaną z korzystaniem z praw autorskich przez pracodawcę i część związaną z wykonywaniem typowych obowiązków pracowniczych,
- pracodawca prowadzi stosowną dokumentację umożliwiającą właściwe wyodrębnienie i udokumentowanie przychodów, do których można zastosować 50 % koszty.
Ad. 1
Utworem w rozumieniu prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
W świetle art. 1 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego są przykładowo utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe). Zgodnie z art. 74 ww. ustawy programy komputerowe są chronione jak utwory literackie.
W konsekwencji należy przyjąć, iż rezultaty pracy programistów są wytworem ich intelektu i cechują się znacznym stopniem oryginalności, a zatem co do zasady należy je traktować jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego.
Ad. 2
W celu skorzystania z możliwości naliczania 50% kosztów uzyskania przychodu w umowach o pracę zawieranych z programistami konieczne jest rozdzielenie zakresu ich obowiązków na dwie główne części: zakres obejmujący prace twórcze oraz zakres obejmujący pozostałe prace o charakterze nietwórczym. Również wynagrodzenie należy rozdzielić na dwie części: wynagrodzenie z tytułu przejścia na pracodawcę autorskich praw majątkowych oraz wynagrodzenie z tytułu wykonywania przez pracownika pozostałych obowiązków pracowniczych nieposiadających waloru działalności, której wytwory są chronione prawem autorskim.
Rozróżnienie to jest niezbędne, bowiem zgodnie z panującym poglądem organów podatkowych 50 % koszty można stosować jedynie do części wynagrodzenia z tytułu przejścia na pracodawcę majątkowych praw autorskich.
Ad. 3
Powyższe okoliczności opisane w pkt 2 pracodawca ma obowiązek udokumentować. Zatem rozróżnienie obowiązków oraz wynagrodzenia powinno znaleźć odzwierciedlenie w zapisach umowy o pracę. Natomiast tworzone przez programistów programy/składowe programów (np. kody źródłowe) powinny zostać zewidencjonowane w sposób zapewniający ich identyfikację i przypisanie konkretnemu pracownikowi.
Niezależnie od powyższego pracodawca zobowiązany jest do udokumentowania, jaka część wynagrodzenia obejmuje wynagrodzenie z tytułu korzystania z przedmiotu prawa autorskiego, a jaka część dotyczy czynności nie chronionych prawem autorskim. Tylko bowiem widoczne rozróżnienie, jak również udokumentowanie prac – utworów chronionych prawem autorskim oraz wypłaconych wynagrodzeń z tytułu przejścia praw do tychże utworów, daje podstawę do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów przy zapewnieniu właściwej realizacji obowiązków płatnika w zakresie właściwego wyliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy.
Podkreślenia przy tym wymaga, że zakwalifikowanie, czy wykonywana praca jest przedmiotem prawa autorskiego jest obowiązkiem pracodawcy – płatnika. Organy podatkowe tej okoliczności nie badają.
Podsumowując należy wskazać, iż dopiero łączne spełnienie powyższych przesłanek pozwala na skorzystanie z mechanizmu naliczania 50 % kosztów uzyskania przychodu. Dla potwierdzenia prawidłowości konkretnego rozwiązania, które przedsiębiorca planuje zastosować, warto wystąpić do organu podatkowego o interpretację indywidualną, która w razie kontroli będzie niewątpliwie przeważającym argumentem w ewentualnym sporze z organami podatkowymi.
