W dniu 1 stycznia 2015 r. weszła w życie zmiana ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na mocy dodanego do art. 21 ust. 1 tej ustawy punktu 3e osoby, którym zostały przyznane przez sąd odszkodowania od Skarbu Państwa za przewlekłość postępowania w ich sprawie, są zwolnione od podatku dochodowego w tym zakresie.
Powyższa zmiana związana jest z rozbieżnościami między praktyką organów podatkowych a orzecznictwem sądów w przedmiocie opodatkowania takich sum pieniężnych. Organy podatkowe traktowały bowiem kwoty uzyskane w postępowaniu ze skargi na przewlekłość jako przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Brzmienie art. 21 ust. 1 pkt. 3e ustawy o podatku dochodowym odzwierciedla jednak utrwalone orzecznictwo sądów administracyjnych, które stoją na stanowisku, iż takie odszkodowanie jest zwolnione z opodatkowania.
Wprowadzony pkt. 3e stanowi wprost, iż sumy pieniężne przyznane od Skarbu Państwa przez sąd w razie uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania są wolne od podatku dochodowego. W konsekwencji podatnik nie wykazuje takiego przychodu w deklaracji podatkowej do urzędu skarbowego, a tym bardziej nie dokonuje od niego zapłaty podatku.
Zwolnienie odszkodowania za przewlekłość postępowania od opodatkowania określone w art. 21 ust. 1 pkt. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma zastosowanie do dochodów zasądzonych wyrokiem po dniu 1 stycznia 2014 r., włączając ten dzień (należy wobec tego stwierdzić, że ustawa działa w tym przypadku wstecz). Wskazuje na to sposób sformułowania katalogu zwolnień przedmiotowych od podatku dochodowego określonych w art. 21 ustawy o podatku dochodowym – przykładowo art. 21 ust. 1 pkt. 3 stanowi o otrzymanych odszkodowaniach lub zadośćuczynieniach, w pkt. 5a o kwotach zwracanych przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, zaś w pkt. 6 o wygranych w kasynach gry.
W pkt. 3a natomiast ustawa stanowi o sumach pieniężnych, o których mowa w art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – odsyłając tym samym do treści tego przepisu (tj. art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na przewlekłość). Przepis ten stanowi, o tym, iż uwzględniając skargę na przewlekłość sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika – od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2 000 złotych do 20 000 złotych. Uwzględniając stwierdzenie „przyznaje od Skarbu Państwa (…) sumę pieniężną” oraz treść ust. 5 tego samego przepisu, który reguluje podmiot dokonujący „wypłaty” przyznanej sumy pieniężnej, należy stwierdzić, iż „dochody uzyskane od dnia 1 stycznia 2014 r.” w przypadku odszkodowania za przewlekłość postępowania oznaczają sumy zasądzone od tego dnia.
Podstawa prawna: art. 14 i 21 ust. 1 pkt 3e ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U.2014.1328;
art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – Dz.U.2004.179.1843;
