Ostatnimi czasy o sukcesie rozwiązań czy pomysłów biznesowych decyduje w dużej mierze możliwość dotarcia do szerokiego grona potencjalnych klientów za pośrednictwem Internetu. Jednym ze sposobów na osiągnięcie szerokiego dostępu do świadomości klientów jest wysoka pozycja strony internetowej przedsiębiorstwa w wynikach wyszukiwania w wyszukiwarkach internetowych. W tym celu zawierane są umowy o pozycjonowanie strony internetowej często w połączeniu z SEO (Search Engine Optimization) tj. dostosowaniem strony internetowej do narzędzi stosowanych przez wyszukiwarki w celu osiągnięcia jak najlepszych efektów pozycjonowania. Umowa o pozycjonowanie strony internetowej oraz jest zatem umową, której wykorzystanie nabiera na znaczeniu w obrocie prawnym. Dla stron takiej umowy istotne jest zaś określenie, czy łącząca je umowa jest umową o świadczenie usług, do której na podstawie art. 750 kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia, czy też czy jest to umowa o dzieło. Odpowiedź na to pytanie ma znaczenie na gruncie prawa cywilnego – np. czy taką umowę można wypowiedzieć albo od niej odstąpić – oraz na gruncie ubezpieczeń społecznych – w zakresie, w jakim od wynagrodzenia z jej tytułu należy odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne. Poniżej przedstawione zostało kilka praktycznych wskazówek, w jaki sposób można stwierdzić czy dana umowa ma charakter umowy o świadczenie usług, czy umowy o dzieło.
Zgodnie z treścią 627 kodeksu cywilnego poprzez zawarcie umowy o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła. Natomiast zamawiający jest zobowiązany do zapłaty oznaczonego wynagrodzenia. W odróżnieniu zatem od umowy o świadczenie usług, umowa o dzieło ma na celu osiągnięcie w przyszłości skonkretyzowanego, dającego się indywidualnie oznaczyć rezultatu. Może on polegać na osiągnięciu efektu, który ma wymiar materialny lub niematerialny, jednak w każdym wypadku powinien być on wyraźnie określony w umowie stron. Przy tym wskazuje się, że dzieło jako rezultat wykonania umowy powinno mieć charakter na tyle ucieleśniony i samoistny, że będzie się nadawało do oddania i odbioru, które są charakterystycznymi instytucjami umowy o dzieło. Po drugie rezultat powinien posiadać takie cechy, które pozwolą zastosować do niego regulacje prawne dotyczące zgłaszania i naprawy wad fizycznych lub prawnych w oparciu o art. 637 kodeksu cywilnego. I po trzecie, w dniu zawarcia umowy lub w okresie jej wykonania powinien być on osiągalny według kryteriów obiektywnych oraz w określonych w umowie warunkach powinien być pewny (por. wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 13 marca 2014 roku, o sygn. akt: VIII Ga 126/13, niepubl.).
Istnieje możliwość takiego ukształtowania umowy o pozycjonowanie strony internetowej, aby odpowiadała ona powyższym warunkom. Przykładowo, można w umowie określić, że pozycjonujący osiągnie efekt w postaci utrzymywania strony na pierwszej pozycji w określonej wyszukiwarce przez określony czas. Jednak z uwagi na to, że na pozycję danej strony w wynikach wyszukiwania w wyszukiwarkach internetowych wpływ ma wiele innych czynników, aniżeli tylko działania konkretnej osoby pozycjonującej stronę internetową, zobowiązanie takie jest bardzo ryzykowne i w wypadku jego niewykonania może skutkować zarówno niewypłaceniem wynagrodzenia jaki i odpowiedzialnością odszkodowawczą z tego tytułu. Dlatego w praktyce z tak określonym przedmiotem umowy o pozycjonowanie rzadko można się spotkać.
Częściej zobowiązanie z umowy o pozycjonowanie strony internetowej opiera się na podjęciu starań i wykonaniu czynności, które umożliwią osiągnięcie jak najwyższych pozycji strony internetowej w określonej wyszukiwarce. Nie określa się natomiast wyraźnie oznaczonego rezultatu, jaki pozycjonujący stronę ma osiągnąć, gdyż jego osiągnięcie nie jest pewne z uwagi na ilość czynników decydujących o pozycji danej strony w wyszukiwarkach internetowych. W takiej sytuacji zatem nie mogą zostać spełnione warunki przesądzające o charakterze danej umowy jako umowy o dzieło – tj. dokonanie jego odbioru, czy zastosowanie przepisów o rękojmi za wady oraz w konsekwencji dokonanie naprawy czy wymiany dzieła. Dodatkowo, ze względu na obiektywną niepewność efektu w postaci osiągnięcia czy utrzymania pewnej pozycji w wyszukiwarce (o ile strony wyraźnie nie umówiły się o taki rezultat) – nie jest możliwe stwierdzenie, że dzieło posiada wadę, czy też że nie zostało zrealizowane albo w jakim stopniu nie zostało zrealizowane.
Z powyższych względów należy przyjąć, że umowa o pozycjonowanie strony internetowej ma raczej charakter umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o umowie zlecenia, aniżeli umowy o dzieło. Nie mniej jednak ocena charakteru konkretnej umowy może być odmienna, w wypadku gdy strony umowy określą efekt, jaki pozycjonujący ma osiągnąć, w sposób pozwalający na stwierdzenie, że jest on indywidualnie oznaczony, skonkretyzowany i że jego osiągnięcie jest pewne (możliwe w konkretnych warunkach). Dlatego też o charakterze umowy o pozycjonowanie strony (której elementem może być SEO) nie decyduje sama nazwa, jaką strony nadały umowie, ale jak określono w niej jej przedmiot – jako konkretny efekt czy jako staranie o osiągnięcie jak najlepszych wyników. Należy też pamiętać, że taka umowa może mieć również charakter mieszany, gdy obok pozycjonowania ma zostać wykonane dostosowanie strony na zasadach SEO. Jeżeli jednak SEO ma służyć pozycjonowaniu, możliwe jest przyjęcie, że elementem dominującym w umowie jest właśnie pozycjonowanie. Zatem w drodze absorpcji o kwalifikacji prawnej takiej umowy zadecyduje właśnie ten cel określający jej istotę.
