art. 79 ust. 1 pkt. 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej – w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. o sygnaturze SK 32/14
W przytoczonym stanie faktycznym skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 79 ust.1 pkt. 3 lit. b ustawy o prawie autorskim z dnia 4 lutego 1994 roku z art. 64 ust. 1 i w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
- Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
- a) na zasadach ogólnych albo
- b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
Skarżąca, jako operator sieci kablowych pozostawała od 2004 roku w stosunkach gospodarczych ze Stowarzyszeniem Filmowców Polskich (dalej SFP). W zakresie prowadzonej działalności zajmowała się reemisją utworów audiowizualnych, za które uiszczała SFP stosowną opłatę licencyjną. W sierpniu 2009 roku doszło do wygaśnięcia dotychczasowej umowy, a strony nie doszły do nowego porozumienia w sprawie wynagrodzenia. Mimo to, skarżąca nadal uiszczała opłatę w wysokości 1,6 % swoich wpływów. W związku z tym, działanie wyczerpujące znamiona bezumownej reemisji utworów audiowizualnych zostało skierowane na drogę sądową. SFP domagało się zapłaty trzykrotności wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez nie zgody na korzystanie z utworu. Sąd Apelacyjny w Warszawie, wydając ostateczne rozstrzygnięcie, uwzględnił przedmiotowe powództwo.
Skarżąca uznała, że rozstrzygnięcie nakłada na nią „niesprawiedliwy, nierówny i niewspółmierny do ewentualnego naruszenia obowiązek zapłaty odszkodowania”, a co za tym idzie narusza zagwarantowane w Konstytucji prawo własności, zasadę poszanowania i ochrony wolności człowieka a także równości wobec prawa.
Art. 79 ww. ustawy statuował zasadę zryczałtowanej odpowiedzialności w momencie naruszenie praw autorskich. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, takie uregulowanie prowadziło do sytuacji, w których wartość dochodzonego odszkodowania była niewspółmierna do naruszonych praw. Ponadto, powodował on ryzyko „wykorzystywania” go do egzekwowania wygórowanych kwot za poniesioną szkodę. Paradoksalnie prowadziło to do kolejnego naruszenia prawa, jednak tym razem w stosunku do sprawcy czynu niedozwolonego. Uznając wymieniony przepis za niezgodny z Konstytucją, Trybunał stwierdził że ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 roku, przewiduje wystarczającą, rozbudowaną ochronę dla ewentualnego poszkodowanego, a poza tym może on dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Komentarz:
W przedmiotowej sprawie, Ustawodawca zbyt daleko posunął się w ochronie podmiotu, którego prawa zostały naruszone. Art. 79 ust.1 pkt. 3 lit. b wprowadzał nieproporcjonalną sankcję wobec podmiotu dopuszczającego się deliktu, co mogło prowadzić do dochodzenia wygórowanych odszkodowań. Mimo uchylenia ww. przepisu z dniem 1 lipca 2015 roku, zdaniem Trybunału, poszkodowany nadal pozostaje pod wystarczającą ochroną. Przysługuje mu ochrona na zasadach ogólnych a ponadto m.in. wniosek o zaniechanie naruszeń czy usunięcie skutków naruszenia. Na skomplikowaną tematykę powyższego zagadnienia wskazuje również fakt, że Sąd Najwyższy wystąpił z pytaniem prejudycjalnym odnośnie art. 79 ww. ustawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
http://otk.trybunal.gov.pl/OTK/otk_odp.asp?droga=%28otk_odp%29&sygnatura=SK%2032/14
