ZMIANY W PRAWIE UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM – PRAWO RESTRUKTURYZACYJNE. CZĘŚĆ 3.

Organy pozasądowe.

Do organów pozasądowych występujących w postępowaniu restrukturyzacyjnym należą:

1. nadzorca – sądowy bądź układu,

  1. zarządca.

Nadzorca układu wybierany jest przez dłużnika i pełni nadzór nad jego czynnościami w trakcie postępowania o zatwierdzenie układu na podstawie zawartej z dłużnikiem umowy (art. 35 ust. 1 ustawy). Przede wszystkim do jego kompetencji należy możliwość kontrolowania czynności dłużnika dotyczących jego majątku, a także przedsiębiorstwa dłużnika, w tym sprawdzania, czy mienie dłużnika, które nie stanowi części przedsiębiorstwa, jest dostatecznie zabezpieczone przed zniszczeniem lub utratą. Zaznaczyć jednak należy, iż zawarcie umowy z nadzorcą układu nie ogranicza dłużnika w zarządzie jego majątkiem. Ponadto, do zakresu czynności nadzorcy układu należy sporządzenie planu restrukturyzacyjnego, pomoc dłużnikowi w przygotowaniu propozycji układowych, sporządzenie spisu wierzytelności i wierzytelności spornych, współpraca z dłużnikiem w celu zebrania głosów wierzycieli oraz złożenie sprawozdania o możliwości wykonania układu (art. 37 ust. 2 ustawy). Nadzorca układu zobligowany jest do sporządzenia jednego sprawozdania, które stanowi załącznik do wniosku dłużnika o zatwierdzenie układu.

Natomiast nadzorca sądowy powoływany jest przez sąd w postanowieniu o otwarciu postępowania układowego lub przyspieszonego postępowania układowego. Należy zauważyć, iż pełni on rolę odpowiadającą nadzorcy działającego w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu na gruncie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie: Prawo upadłościowe). Po powołaniu nadzorcy sądowego dłużnik może wykonywać jedynie czynności zwykłego zarządu, zaś do czynności przekraczających zwykły zarząd wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego – chyba że ustawa przewiduje zezwolenie rady wierzycieli. Czynność przekraczająca zwykły zarząd, a dokonana bez wymaganej zgody jest nieważna. Do zakresu kompetencji nadzorcy sądowego należy w szczególności zawiadomienie wierzycieli o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, sporządzenie planu restrukturyzacyjnego i spisu wierzytelności, dokonanie oceny propozycji układowych, jak również sporządzenie spisu wierzytelności spornych w przyspieszonym postępowaniu układowym (art. 40 ustawy). Nadzorca sądowy składa sędziemu-komisarzowi sprawozdania za każdy miesiąc pełnienia swojej funkcji.

Zarządca jest organem pozasądowym występującym w postępowaniu sanacyjnym. Zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy powoływany jest postanowieniem sądu o otwarciu postępowania sanacyjnego, jednakże możliwe jest powołanie go również na gruncie postępowania układowego i przyspieszonego postępowania układowego – wówczas stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 4 dotyczące zarządcy powoływanego w postępowaniu sanacyjnym. Zarządca niezwłocznie obejmuje zarząd masą sanacyjną, zarządza nią, sporządza spis inwentarza oraz oszacowuje go, a także sporządza i realizuje plan restrukturyzacyjny (art. 51 ust. 1 ustawy). Ponadto zarządca składa sędziemu-komisarzowi sprawozdania za każdy miesiąc pełnienia swojej funkcji, a dodatkowo także sprawozdanie rachunkowe.

Funkcję nadzorcy albo zarządcy mogą pełnić wyłącznie osoby fizyczne, które posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego albo spółki handlowe, których wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają taką licencję. Co ciekawe, nowa ustawa zakłada niedopuszczalność powołania osoby, która pełniła funkcję nadzorcy, jako zarządcy w postępowaniu dotyczącym tego samego dłużnika (art. 24 ust. 3 ustawy). Z założenia ma to mobilizować nadzorców do prowadzenia postępowania w taki sposób, aby skutecznie doprowadzić do zawarcia układu w przyspieszonym postępowaniu układowym lub w postępowaniu układowym. Z dniem wejścia w życie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne nastąpi zmiana licencji syndyka, która stanie się wówczas licencją doradcy restrukturyzacyjnego. Jednakże nie zmieni się w żaden sposób charakter tej licencji.

Uczestnicy postępowania.

Do uczestników postępowania restrukturyzacyjnego ustawa zalicza

1) dłużnika,

2) wierzyciela osobistego dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna,

3) wierzyciela osobistego dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność sporna i który uprawdopodobnił swoją wierzytelność oraz został dopuszczony do udziału w sprawie przez sędziego-komisarza.

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie ma wpływu na zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych dłużnika. Po wydaniu przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik będący przedsiębiorcą występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w restrukturyzacji”. Ustawa, podobnie, jak ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze, reguluje kwestię utraty zdolności procesowej dłużnika i braku przedstawiciela ustawowego po złożeniu wniosku restrukturyzacyjnego, jak również braków uniemożliwiających działanie dłużnika będącego osobą prawną lub inną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. W takiej sytuacji sędzia-komisarz, zaś przed otwarciem postępowania sąd, ustanowi kuratora dla dłużnika. Natomiast w przypadku śmierci dłużnika uczestnikiem postepowania restrukturyzacyjnego stanie się jego spadkobierca.

Należy zauważyć, iż nowa ustawa odchodzi od przyjętej na gruncie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze zasady, zgodnie z którą ogłoszenie upadłości powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Z uwagi na to, że postępowanie restrukturyzacyjne nie zakłada likwidacji majątku dłużnika, taki skutek nie wydaje się konieczny. Ponadto, majątek wspólny małżonków z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wchodzi do masy układowej lub sanacyjnej (art. 73 ustawy).

Ustawa wprowadza definicję pojęcia „wierzyciel” stanowiąc, że jest nim osoba uprawniona do żądania od dłużnika świadczenia. Ponadto, przez „wierzyciela osobistego, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna” należy rozumieć wierzyciela osobistego, który został wskazany przez dłużnika w spisie wierzycieli załączonym do wniosku restrukturyzacyjnego lub którego wierzytelność została stwierdzona tytułem egzekucyjnym lub który został umieszczony w spisie wierzytelności.

Zbieg postępowań.

Rozdział 4 ustawy przewiduje pewną zasadę w sytuacji zbiegu postępowania restrukturyzacyjnego z upadłościowym. Ustawa przyznaje bowiem pierwszeństwo postępowaniu restrukturyzacyjnemu stanowiąc w art. 11, że w razie złożenia wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny. Ponadto, sąd restrukturyzacyjny niezwłocznie po powzięciu wiadomości o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości zawiadamia sąd upadłościowy o złożeniu wniosku restrukturyzacyjnego, zaś sąd upadłościowy wstrzymuje rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Wynika to z tego, iż ogłoszenie upadłości w stosunku do dłużnika zazwyczaj utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie restrukturyzacji. Jednakże i w tym przypadku sądy muszą kierować się interesem wierzycieli. Stąd też w sytuacji, gdy wstrzymaniu rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości sprzeciwia się interes ogółu wierzycieli, sąd upadłościowy wydaje postanowienie o przejęciu wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem. Sąd upadłościowy rozpoznaje wnioski w składzie właściwym do rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeżeli przejęcie wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości prowadziłoby do znacznego opóźnienia wydania orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości, ze szkodą dla wierzycieli, a podstawy restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika we wniosku restrukturyzacyjnym są znane sądowi upadłościowemu, sąd upadłościowy nie wydaje postanowienia o przejęciu wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości i rozpoznaje wniosek o ogłoszenie upadłości – o czym zawiadamia sąd restrukturyzacyjny. Jeżeli została ogłoszona upadłość dłużnika, sąd restrukturyzacyjny wstrzymuje rozpoznanie wniosku restrukturyzacyjnego do czasu uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Sąd restrukturyzacyjny odmawia zatwierdzenia układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego w przypadku uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Podstawa:

  1. Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz. 978).
  2. Uzasadnienie do projektu ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, http://radalegislacyjna.gov.pl/sites/default/files/dokumenty/uzasadnienie_prawo_restrukturyzacyjne.pdf